میرزا محمدتقی‌خان فراهانی (زاده ی 1186 خورشیدی در هزاوه، اراک – درگذشت 20 دی 1230 خورشیدی در باغ فین کاشان) مشهور به امیرکبیر، یکی از صدراعظم‌های ایران در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار بود.

امیرکبیر همسر عزت‌الدوله، خواهر ناصرالدین‌شاه قاجار بود و سبب ازدواج دخترش تاج‌الملوک با مظفرالدین‌شاه قاجار، پنجمین پادشاه از دودمان قاجار، پدربزرگ ششمین پادشاه قاجار، محمدعلی‌شاه، نیز به‌شمار می‌رود.

اصلاحات امیرکبیر اندکی پس از رسیدن وی به صدارت آغاز گشت و تا پایان صدارت کوتاه او دنبال شد. مدت صدارت امیرکبیر 39 ماه (سه سال و سه ماه) بود.

او بنیان‌گذار دارالفنون بود که برای آموزش دانش و فنّاوری‌های نو به فرمان او در تهران پایه‌گذاری شد.

 امیرکبیر پس از این‌که با دسیسه اطرافیان شاه از جایگاه خود برکنار و به کاشان تبعید شد، در حمام فین به دستور ناصرالدین‌شاه  به قتل رسید. پیکر وی در شهر کربلا به خاک سپرده شده‌است.