تاریخچه روز ملی کیفیت

کیفیت با توجه به پیش بینی های سند چشم انداز بیست ساله، در امر توسعه کشور، یک معیار و محور استراتژیک محسوب می گردد. برای دستیابی به جایگاه اول اقتصادی ، علمی و فناوری تعیین شده در این برنامه ، لازم است اصول نوین مدیریت و قواعد حضور در بازارهای جهانی را بیاموزیم و به اجرا در آوریم. مهمترین این اصول رعایت کیفیت در تمامی ابعاد آن ، اجرا و استقرار ابزار ها و سیستم های مدیریت کیفیت ، الگوبرداری و استفاده از روش های سنجش و اندازه گیری معیارهای موفقیت است.

در اجرای این امر، پس از عنوان مبحث کیفیت در قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور، و اعلام شفاف آن در برنامه های چهارم و پنجم، طرح شکل‌گیری جایزه ملی کیفیت ایران عنوان گردید. پس از برگزاری جلسات متعدد، طرح جایزه ملی کیفیت ایران توسط سازمان ملی استاندارد ایران به شورای عالی استاندارد ارائه شد و در تاریخ 1381/3/15، در یکصد و دومین جلسه این شورا، تشکیل جایزه ملی کیفیت ایران تصویب و جهت اجرا به سازمان ملی استاندارد ایران ابلاغ گردید. در این مرحله بر اساس نظرات کمیته فنی، پس از برگزاری جلسات کارشناسی متعدد، مدل بنیاد کیفیت اروپا (EFQM) به عنوان مبنای مدل جایزه ملی کیفیت ایران انتخاب گردید و روز 18 آبان که توسط شورای عالی فرهنگ عمومی به عنوان روز ملی کیفیت نام گذاری شده است، بعنوان روز اعطای جوایز برگزیده شد.

آشنایی با کیفیت و نماد کیفیت ملی

کیفیت‌ به‌ معنای‌ دستیابی‌ به ‌استانداردهای ‌از پیش ‌تعیین ‌شده‌ است. با توجه‌ به‌ این‌ تعریف‌ ابتدا استانداردهای‌ تولید محصول‌ یا ارائه ‌خدمت‌ مشخص‌ شده‌‌ و سپس ‌فعالیت ها در جهت‌ دستیابی‌ به‌ این‌استانداردها انجام‌ می‌ شود و استانداردها را برای‌ داده ‌ها (شامل ‌مواد، نیروی‌ انسانی‌، تجهیزات‌، فضا، پول‌ و…) و فرآیندها در نظر می‌گیرند.

استانداردها با توجه‌ به‌ نیازها و انتظارات‌ مشتری ها مشخص‌ می ‌شوند. با توجه‌ به‌ ظرفیت‌ و توانایی‌ فرآیندها و متغیرهای‌ مؤثر بر محیط ارایه‌ خدمت‌، استانداردها را به‌ طور عام ‌نمی‌ توان‌ تعمیم‌ داد و برای‌ هر خدمت‌ با توجه‌ به‌ شرایط محیطی‌ و مشتری‌های ‌آن‌ شاید لازم‌ باشد استانداردهای ‌مخصوص‌ به‌ خود تعیین‌ شود و فعالیت ها در جهت‌ دستیابی‌ به‌ آن‌ استانداردها (حداقل‌ های‌ قابل‌ قبول‌) صورت ‌پذیرد.

کیفیت ‌به ‌معنای‌ کار درست ‌را بار اول ‌صحیح‌ انجام‌دادن‌ و بارهای‌ بعد بهتر از بار اول‌ انجام‌ دادن است. تعریف‌ فوق‌ متضمن‌ تصمیم‌گیری‌ کیفی ‌است‌. زیرا بسیاری‌ از کارها هستند که ‌انجام‌ می ‌گیرند ولی‌ آن‌ کارها در راستای‌ رسالت‌ سازمان‌ و دستیابی‌ به ‌هدف‌ یا آرمان‌ مشترک‌ ترسیم‌ شده‌ برای‌ سازمان‌، نیست؛ این‌ تعریف ‌دارای‌ عملکرد کیفی‌ نیز هست چرا که‌ کارهای‌ درست‌ به‌ طور صحیح‌ انجام‌ داده‌ می ‌شوند.

زمانی‌ که‌ فرآیندها برای ‌تولید محصول‌ یا ارائه‌ خدمت‌ عمل ‌می‌‌کنند، دوباره‌ کاری‌، کار های‌ اضافی‌، کارهای‌ موازی‌ اتفاق‌ افتاده‌ و اتلاف‌ منابع‌ نیز وجود دارد با انجام‌ صحیح‌ امور می‌توان‌ دوباره‌ کاری‌، موازی‌کاری‌ و اتلاف‌ منابع‌ را به‌ حداقل‌ رساند.

در نهایت‌ تعریف‌ بالا متضمن ‌ارتقای‌ مستمر نیز خواهد بود. زیرا کارهای‌ درستی‌ که‌ بار اول ‌صحیح‌ انجام‌ شده‌اند در دفعات ‌بعد بهتر از بارهای‌ قبل‌ صورت ‌می ‌گیرند و تلاش‌ بر این‌ است‌ که‌ دوباره‌ کاری‌ و کارهای‌ اضافی‌ و اتلاف‌ منابع‌ در دفعات‌ بعد کمتر از دفعات‌ قبل‌ ارایه‌ خدمت‌ یا تولید محصول‌ باشند و این‌ مفهوم ‌ارتقای‌ مستمر را بیان‌ می‌کند.

هدف از روز ملی کیفیت

کیفیت‌ زمانی‌ قابل‌ دستیابی‌ است‌ که‌ فرآیندها و فعالیت های‌ سازمان‌ به‌ طور مستمر با نیازها و انتظارات‌ مشتری های ‌سازمان‌ طراحی‌ شود و به‌ اجرا درآید. یکی‌ از اساسی ‌ترین‌ دلایل‌ برای‌ انتخاب روزی به نام روز ملی کیفیت‌، آشنایی‌ با نیازها و انتظارات ‌مشتری ها در داخل‌ سازمان (مشتری‌های ‌داخلی‌) و در خارج‌ سازمان‌ (مشتری‌های‌ خارجی‌) است. زمانی‌ که‌ محور فعالیت‌ها در ارائه‌ خدمات‌، نیازها و انتظارات‌ مشتری‌ها باشد خدمت‌ ارایه‌ شده‌ به‌ مشتری‌ موجب‌ جلب‌ اعتماد و رضایت‌ او خواهد بود. برای‌ جلب‌ اعتماد و رضایت‌ مشتری‌‌های‌ خارجی‌ نیاز به ‌انگیزه‌ و درگیر شدن‌ مشتری‌های‌ داخلی ‌یا کارکنان‌ است‌.