روز جهانی نابینایان و عصای سفید در تقویم جهانی 15 اکتبر مصادف با 23 مهر است.
بینایی یکی از حواس پنجگانه است که اهمیت بسیار زیادی در زندگی روزمره ما دارد. به طور کلی میتوان گفت حس بینایی تأثیرگذارترین حس به شمار میرود. چرا که بخش اعظمی (75 درصد) از یادگیری و دریافت اطلاعات توسط انسانها از طریق این حس صورت میگیرد. ادراک بینایی که از بدو تولد نوزاد ایجاد میشود، توانایی درک و تفسیر محیط اطراف را با استفاده از نور مرئی منعکس شده از اجسام را میدهد و نقش به سزایی در یادگیری کودکان ابتدایی ایفا میکند چراکه بر اساس دیدگاه ژان پیاژه، کودکان در این سنین عینی هستند و از طریق محسوسات به یادگیری عمیق و بنیادین دست پیدا میکنند. هرچند نابینایان از نعمت چشم محروم هستند اما هوش سرشار، شنوایی فوقالعاده و حس لامسه بسیار قوی دارند.
تاریخچه روز جهانی نابینایان و عصای سفید
جیمز بی گز، عکاس انگلیسی در سال 1921 در سانحهای بینایی خود را از دست داد به همین دلیل تصمیم گرفت جهت در امان ماندن از خطرات احتمالی به ویژه خطرات وسایل نقلیه از عصایی به رنگ سفید استفاده کند تا به راحتی برای همه قابل دید باشد. سپس دکتر ناول پری و دکتر جاکوپس تن بروک از محققان برجسته آمریکا قانونی را در روز 15 اکتبر با عنوان قانون عصای سفید وضع کردند. بر اساس این قانون کلیه حقوق اجتماعی برای یک فرد نابینا به عنوان عضوی از جامعه در نظر گرفته میشود. آنها همچنین حق استفاده از امکانات رفاهی جامعه را دارند و خیابانها، پیاده روها، وسایل حمل و نقل و دیگر مکانها باید به گونهای باشد که محدودیتی برای این افراد به همراه نیاورد.
ابداع خط بریل توسط لویی بریل
لویی بریل فرانسوی در سن سه سالگی بینایی خود را براثر برخورد درفش کفاشی به چشمش از دست داد. او در سال 1818 به همراه دوستان خود تصمیم گرفت مؤسسه ملی نابینایان جوان پاریس را تأسیس کند و به نابینایان آموزش دهد. لویی خطی را با عنوان بریل ابداع کرد که این افراد به راحتی بتوانند خواندن و نوشتن را بیاموزند. خط بریل یا خط برجسته شامل نقاط برجسته با اشکالی منظم روی مقوای نازک میباشد که نابینایان از طریق لمس آن میتوانند عبارات را درک کنند.
روزنامه ایران سپید
ایران سپید اولین روزنامه ویژه نابینایان در ایران و خاورمیانه میباشد که به خط بریل نوشته شده است. این روزنامه تحت پوشش خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران فعالیت میکند.
درمان و پیشگیری از نابینایی
اگرچه نابینایی دارای علل ارثی و غیر ارثی هستند اما از طریق راههای زیر میتوان از بروز آن پیشگیری کرد.
ورزش چشم
خوابیدن کافی
محافظت از چشمها در برابر نور خورشید
رعایت بهداشت
استفاده از پرتغال، انبه، کلم، کدو تنبل، هویج، تخم مرغ، آجیل و غذاهای دریایی
مشکلات نابینایان
بسیاری از نابینایان در زندگی روزمره خود با مشکلات متعددی مواجه هستند. آنها برای رفت و آمد خود به عصای سفید نیاز دارند اما به دلیل بی کیفیتی و یا گرانی این عصاها بسیاری از مواقع با مشکل رو به رو میشوند چراکه عمر عصای سفید اغلب به بیشتر از 6 ماه نمیرسد و آنها ناچارند این وسیله کمکی خود را تعویض کنند. برخی از ارگانها از استخدام افراد نابینا فرار میکنند و این میتواند در تأمین معیشت آنها اختلال ایجاد کند. همچنین بسیاری از پیاده روها، خیابانها و حمل و نقلهای عمومی برای این افراد مناسب سازی نشده است.
رودکی و نابینایی
رودکی، پدر شعر فارسی از جمله افرادی میباشد که بسیاریها معتقدند او کور مادرزادی بوده است. او ثابت کرد نابینایی آخر خط نیست بلکه میتوان با وجود این مشکل در مسیر موفقیت قدم گذاشت و در عرصههای مختلف خوش درخشید. رودکی در سال 260 هجری قمری در روستای رودک متولد شد و توانست در 8 سالگی حافظ کل قرآن شود.
هر چند کاربرد عصا به عنوان وسیله کمکی در رفت و آمد نابینایان، از سدهها پیش متداول بوده، ولی به کار گیری عصای سفید به شکل امروزی و به عنوان نماد بعد از جنگ جهانی اول رایج شد.
در سال 1921م. جیمز بیگز عکاس انگلیسی که در سانحهای بینایی خود را از دست داده بود برای در امان ماندن از تصادف حین رفت و آمد در خیابانهای اطراف محل زندگی خود ابتکار استفاده از عصای سفید را به کار برد و پس از آن بود که دو پژوهشگر آمریکایی قانون عصای سفید را نوشتند و 15 اکتبر به عنوان روز جهانی نابینایان یا قانون عصای سفید تعیین شد.
جان کلام این قانون این است که نابینا هم عضوی از جامعه متمدن است و حقوق اجتماعی مصرحی دارد و به جای ابراز ترحم حقوق او را باید رعایت کنیم.
خانم یا آقایی که رانندگی میکنید اجازه بدهید نابینایی که با عصای سفید قابل شناسایی است به راحتی از خیابان عبور کند. نه بگوییم «مگه کوری؟» و نه با واژه «روشندل» بخواهیم خودمان را گول بزنیم.احترام به نابینا با این تعارفات نیست. با رعایت قانون عصای سفید است.
آیا بچههای میدانند رودکی شاعر بزرگ ایرانی که هزار سال پیش میزیسته نیز نابینا بوده است؟ آیا بچههای ما دکتر خزائلی را میشناسند که کم از هلن کلر نداشت و ندارد؟
عصای سفید چونان پرچمی است که به نشان استقلال در دست روشندلان به حرکت در میآید و آینهای است که قدرت و نعمت خدایی را به تماشای تأمل و تفکر دیگران میگذارد.
گر نباشد چشم ظاهر عیب نیست
در نبود چشم دل باید گریست
روز عصای سفید مبارک